In opdracht van de provincie Overijssel is door Iris van de Kamp van Educatiepunt in samenwerking met TechYourFuture een blauwdruk ontwikkeld om basisscholen en gemeenten inspiratie en ondersteuning te bieden bij de ontwikkeling van projecten over actuele vraagstukken in hun omgeving.
Overal om ons heen wordt gewerkt aan ambitieuze, maatschappelijke doelen op bijvoorbeeld op het gebied van energie, klimaat en de circulaire economie. We willen ten slotte zo fijn mogelijk kunnen wonen, leven en werken, nu en in de toekomst. Bij het realiseren van die doelen ontstaan mooie kansen voor scholen. De omgeving van de school is een aansprekende plek voor leerlingen om te leren! Gemeenten werken graag met scholen samen aan het vormgeven van educatieve projecten.
De blauwdruk laat zien via welke concrete stappen leerkrachten en een projectleider van een gemeente de samenwerking kunnen opbouwen en hoe ze samen een succesvol project kunnen realiseren. De projecten kunnen klein of groot zijn en dus weinig of juist wat meer tijd vragen bij de ontwikkeling en uitvoering. De betrokkenen kunnen hier zelf keuzes in maken die passen bij hun mogelijkheden én bij de waarde die ze willen realiseren
In de blauwdruk worden deze vijf stappen uitgewerkt:
1. Ontmoeting & elkaar leren kennen
2. Inhoudelijke verkenning
3. Het ontwerpen van het project: inhoud, vorm, didactiek en verbinding met buiten
4. Een succesvolle uitvoering
5. Afronding, evaluatie en vervolg
Download hier de blauwdruk: Wij weten van wijken!
Structureel aan de slag met W&T?
Natuurlijk is het geweldig om projecten te organiseren waarin de leerlingen op een onderzoekende en ontwerpende manier aan de slag gaan met actuele maatschappelijke vraagstukken! Maar we kunnen ons voorstellen dat je als school ook zoekt naar hadvatten om W&T een meer structurele plek te geven in het curriculum. Dit is geen eenvoudige opgave. W&T lijkt complex en lang niet alle leerkrachten voelen zich bekwaam deze uitdaging zomaar aan te gaan. Bovendien zijn er vele wegen die naar Rome leiden; kies dan maar eens de juiste route die aansluit bij jullie visie, schooldoelen en mogelijkheden!
Gelukkig is er ondersteuning mogelijk. Er zijn diverse W&T experts die jullie team kunnen helpen keuzes te maken en realistische doelen te stellen. Meer informatie hierover lees je op de pagina over het W&T Kompas. Voor scholen in Overijssel wordt door de provincie zelfs een voucher ter waarde van 500 euro aangeboden! In dit filmpje de ervaringen van het team van de Haarschool in Holten met het W&T Kompas!
Interview met Iris van de Kamp
In het interview hieronder vertelt Iris over de samenwerking met scholen rond het thema 'warmtetransitie'
Hoe kunnen basisschoolkinderen de warmtetransitie versnellen?
Basisschoolkinderen kijken vaak met een frisse blik naar ‘grotemensenproblemen’. Ze leven in een hele andere belevingswereld en kunnen door hun nieuwsgierigheid onverwachte vragen stellen. Maar hoe kan dit jouw gemeente helpen bij de warmtetransitie? Iris van de Kamp, onderwijskundige bij Educatiepunt, vertelt hier meer over.
Pannenkoeken bakken boven een vuurtje
De warmtetransitie is enorm complex, zelfs voor ‘gewoon’ volwassen mensen. Hoe leg je dat dan uit aan basisschoolkinderen? ‘Wat je kunt doen is er een klein onderdeel uithalen als kennismaking met het vraagstuk. Je moet het heel praktisch maken.’ legt Iris uit. ‘Vraag bijvoorbeeld waar ze hun pannenkoeken op bakken. Vaak is dat op een gasfornuis. Wat als dat er niet meer is? Hoe moet je dan je pannenkoeken bakken? Boven een vuurtje buiten? En is dat dan wel gezond? Zo kom je met leerlingen op een leuke manier in gesprek over energie, de alternatieven die er zijn en stap voor stap dan ook over bijvoorbeeld de opwarming van de aarde.’
Spijkerbroeken op de muur
Maar hoe ga je met die kinderen aan de slag? ‘Als we met scholen een project opstarten, dan is het belangrijk om een aanpak te kiezen die past bij hun eigen onderwijsvisie. In het algemeen is ons advies wel: probeer het traject zo open mogelijk te houden’ vertelt Iris. ‘Niet te open, want dan blijven leerlingen ook zwemmen en mis je de diepgang. Maar we leggen van tevoren liefst maar weinig lessen vast. We wekken de nieuwsgierigheid van de kinderen en gaan daarmee verder. Dat is voor de leerkrachten soms wel een uitdaging, dit kan best spannend zijn. We doen niet een lesprogramma waarbij we op maandag dit vertellen en op vrijdag dat en dat was dan de week van de duurzaamheid. We gaan echt met de kinderen op onderzoek uit. Als je met kinderen over isolatie praat, dan kun je bijvoorbeeld een vraag krijgen als: ‘Wat als je nou spijkerbroeken op de muur vast maakt?’. Dat kun je dan gaan uittesten en daar leren ze weer van. We proberen ze ook meer uit de schoolklas te halen. Heeft één van de ouders net het huis verduurzaamd? Dan gaan we daar met de klas langs. Zo gaat het thema veel meer leven en prikkel je de kinderen op een andere manier.’’
Via de kinderen naar de ouders
Spijkerbroeken op de muur, dat is wel out-of-the-box gedacht. Maar of je het kunt meenemen in je WUP, is een tweede. Er zijn heel andere aspecten aan dit project waar gemeenten heel concreet iets mee kunnen. ‘Via de kinderen bereik je ook de ouders.’ legt Iris uit. ‘Als je het over de warmtetransitie hebt in een wijk, krijg je al gauw de usual suspects. Het grootste gedeelte van de wijk is er niet mee bezig of schiet in de weerstand. Via dit project komen de bewoners in de wijk op een heel andere manier in aanraking met de uitdaging van aardgasvrij. De kinderen nemen hun verhalen en ervaringen mee naar huis. Daarnaast wilden we bij een pilot bijvoorbeeld aan het einde van het project dat de kinderen hun onderzoek en de uitkomst gingen presenteren aan de ouders. In de klas is dan ook ruimte voor een standje met mensen van de gemeente of het energieloket voor aanvullende informatie. Helaas kon dat terugkoppelmoment toentertijd niet doorgaan vanwege corona.’
‘Naast dat je de ouders bereikt, kweek je ook een soort bewustwording bij de kinderen. Ze leren over ontwikkelingen in hun eigen omgeving, en worden daarbij betrokken. Dat gaat op langere termijn zich uitbetalen. Wat ook gunstig is, is dat bij dit soort projecten techniek vaak een grote rol speelt. Scholen zijn daar heel blij mee. En sowieso zijn scholen vaak al opzoek naar meer projecten waarmee ze de klas uit kunnen. Dus dit past daar perfect bij. We leveren bij de ontwikkeling van projecten echt maatwerk, net wat bij de school en vraag van de gemeente past. Het moet wel in balans zijn, de winst voor zowel de gemeente als voor de scholen. Hiervoor hebben we een aantal handvatten opgeschreven in een blauwdruk.’ aldus Iris. Met die blauwdruk kunnen gemeenten en scholen met hulp of zelfstandig aan de slag en hun samenwerking opbouwen.
Onderzoekers
