Gezellig al die lichtjes met kerst, maar nu de feestdagen voorbij zijn, kun je met die kaarsjes ook heel leuk experimenteren! Want hoe doe je een kaars uit zonder te blazen? Wat heeft een kaars eigenlijk nodig om te branden? En hoe maak je met een kaars een vacuüm?
Experiment 1
Wat gebeurt er als je een glas ondersteboven over het waxinelichtje plaatst? Maakt het uit of je het met een klein glas of een grote glazen fles doet?
Uitproberen
Als je de kaars afdekt met een glas gaat de vlam uit. Neem twee brandende kaarsjes en dek beiden tegelijk af met een kleine en met een grote fles. In beide gevallen gaat de kaars uit, maar bij de grote fles duurt het langer.
Wat zit er achter?
Voor vuur is zuurstof nodig. Zuurstof zit in de lucht. Als je de kaars afdekt met een pot, kan er geen verse zuurstof bij en zal de vlam doven. Bij een grote fles is het volume groter, dus duurt het langer voor de zuurstof op is. De kaars zal langer branden.
TIP!
Experimenteren met vuur kan alleen onder begeleiding. Houd voor de zekerheid een emmer water of brandblusser in de buurt.
Experiment 2
Zet het waxinelichtje in het glas en steek het aan. Leg een vochtige tissue op het glas, zet daarna snel het tweede glas er op zijn kop bovenop en druk het stevig aan. Wat gebeurt er?
Wacht een half minuutje en til dan voorzichtig het bovenste glas op. Wat gebeurt er?
Uitproberen
Als je het stukje papier er bovenop legt en snel het tweede glas er op zet, zie je de vlam doven. Het papier wordt omlaag getrokken en krijgt de vorm van een kuil. Je hoort een sissend geluid.
Als je het bovenste glas op wilt tillen, til je ook het onderste glas op!
Wat zit er achter?
Er gebeurt vanalles tegelijk. De zuurstof raakt op, dus de vlam gaat uit. Maar de vlam heeft eerst nog de lucht in het glas opgewarmd. Warme lucht neemt meer plaats in dan koude lucht. Zodra de vlam uitgaat, wordt de lucht in het glas weer kouder. Daardoor neemt de lucht minder ruimte in. Buiten het glas wil de lucht naar binnen, de plek innemen van de afgekoelde lucht. Maar dat lukt niet, want de glazen zitten aan elkaar 'geplakt' met het natte stukje papier. Doordat het papier vochtig is, zet het uit en vormt het een bijna luchtdichte sluiting. Je hoort het sissen van de lucht die toch tussen de glazen doorglipt.
De luchtdruk buiten de glazen is hoger dan de luchtdruk binnenin. De lucht duwt zo hard, dat je het bovenste glas op kunt tillen, en het onderste glas mee omhoog komt.
Video
Hoe ziet een vlam er in de ruimte uit? Eigenlijk zou hij niet moeten kunnen branden, want in de ruimte is geen zuurstof. Maar als je lucht meeneemt, zoals in het Internationaal Ruimtestation ISS, kun je een vlam laten branden. De vorm van de vlam is heel anders dan op aarde. Op aarde heeft een vlam een puntje en in de ruimte is het een bolletje. Dat heeft te maken met de zwaartekracht.
Experiment 3
Zet het brandende waxinelichtje op een bord met een bodempje water. Dek de kaars weer af door er ondersteboven een glas over te plaatsen. Wat gebeurt er? Wat als je het experiment herhaalt met een grote fles?
Uitproberen
Als je de kaars afdekt met de vlam dooft de vlam. Je hoort gesis. Het water loopt het glas in, het water stroomt omhoog. Bij een grotere fles komt het water zelfs zo hoog dat het waxinelichtje gaat drijven.
TIP!
Het kan gebeuren dat het waxinelichtje nat wordt tijdens dit proefje. Gebruik een nieuw lichtje als je het wilt herhalen.
Wat zit er achter?
Eigenlijk gebeurt hetzelfde als bij experiment nummer twee: De zuurstof raakt op, dus de vlam gaat uit. Maar de vlam heeft ook nog de lucht in het glas opgewarmd. Warme lucht neemt meer plaats in dan koude lucht. Zodra de vlam uitgaat, wordt de lucht in het glas weer kouder. Daardoor neemt de lucht minder ruimte in. Binnen in het glas is de luchtdruk dus lager dan buiten het glas. De lucht kan niet goed langs het water van buiten naar binnen, dus wordt in plaats daarvan het water in het glas geduwd. Waardoor de druk binnen en buiten weer gelijk zijn.
Meer onderzoek
Een kaars uitblazen terwijl een fles de vlam blokkeert? Dat kan prima! Kijk maar
Experimenteren met ...
Experimenteren met ... is een initiatief van Edda Heinsman en TechYourFuture. Bekijk alle experimenten die leerkrachten inspiratie geven om met Wetenschap & Technologie aan de slag te gaan.